ई-श्रम कार्ड हा भारत सरकारने असंघटित क्षेत्रातील कामगारांना सामाजिक सुरक्षा आणि आर्थिक मदत पुरवण्यासाठी सुरू केलेला उपक्रम आहे. या योजनेअंतर्गत असंघटित क्षेत्रातील कामगारांना एक ओळखपत्र दिले जाते, ज्याद्वारे त्यांना विविध सरकारी योजनांचा लाभ घेता येतो. ई-श्रम कार्ड मिळवण्याची प्रक्रिया सोपी आहे आणि कामगारांना ते मोफत मिळते.
ई-श्रम कार्ड म्हणजे काय?
ई-श्रम कार्ड हे असंघटित क्षेत्रात काम करणाऱ्या मजुरांचे नोंदणी करणारे एक महत्त्वाचे ओळखपत्र आहे. ज्यामुळे विविध सरकारी योजनांचा लाभ सहजपणे मिळवता येतो. ई-श्रम पोर्टलवर नोंदणी केल्यानंतर कामगारांना १२ अंकी युनिक आयडेंटिफिकेशन नंबर (UAN) दिला जातो, ज्याचा वापर करून ते त्यांच्या लाभांचा मागोवा ठेवू शकतात.
ई-श्रम कार्डचे फायदे
- विमा संरक्षण: ई-श्रम कार्डधारकांना प्रधानमंत्री सुरक्षा विमा योजना (PMSBY) अंतर्गत २ लाख रुपयांचे अपघात विमा संरक्षण मिळते.
- सरकारी योजनांचा लाभ: कामगारांना विविध सरकारी योजनांचा फायदा मिळतो, ज्यामध्ये भविष्य निर्वाह निधी (EPF), पेन्शन योजना, आरोग्य योजना, आणि अन्य सामाजिक सुरक्षा योजना समाविष्ट आहेत.
- रोजगाराच्या संधी: ई-श्रम पोर्टलवर नोंदणी झाल्यानंतर कामगारांना रोजगाराच्या नवीन संधींबद्दल माहिती दिली जाते.
- सरकारी मदत योजनांचा लाभ: आपत्ती किंवा आपत्कालीन परिस्थितीत कामगारांना सरकारी आर्थिक मदत मिळू शकते.
ई-श्रम कार्डसाठी पात्रता
ई-श्रम कार्डसाठी अर्ज करण्यासाठी खालील निकष आवश्यक आहेत:
- अर्जदाराने असंघटित क्षेत्रात काम करणे आवश्यक आहे, जसे की बांधकाम कामगार, रिक्षा चालक, शेती कामगार, घरकामगार, इत्यादी.
- अर्जदाराचे वय १६ ते ५९ वर्षे असावे.
- अर्जदाराने EPFO, ESIC किंवा NPS मध्ये नोंदणी केलेली नसावी.
- आधार कार्ड आणि आधारशी जोडलेला मोबाईल नंबर असणे आवश्यक आहे.
ई-श्रम कार्डसाठी अर्ज कसा करावा?
ई-श्रम कार्डसाठी अर्ज करणे अगदी सोपे आहे आणि ते तुम्ही घरबसल्या ऑनलाइन करू शकता. खालील पायऱ्यांद्वारे अर्ज करा:
1. ई-श्रम पोर्टलवर नोंदणी करा:
- सर्वप्रथम ई-श्रम पोर्टल वर जा.
- होमपेजवर “रजिस्टर ऑन ई-श्रम” या पर्यायावर क्लिक करा.
2. आधार नंबर आणि मोबाईल नंबर द्या:
- नोंदणीसाठी आधारशी लिंक केलेला मोबाईल नंबर आवश्यक आहे.
- आधार क्रमांक, कॅप्चा कोड भरा, आणि “Send OTP” या बटणावर क्लिक करा.
3. व्यक्तिगत माहिती भरा:
- तुमचे नाव, वय, लिंग, उत्पन्न, व्यवसाय, आणि अन्य माहिती अचूक भरावी.
- आवश्यक असल्यास, उत्पन्न प्रमाणपत्र किंवा रोजगार पत्र जोडा.
4. बँक तपशील द्या:
- अर्ज करण्यासाठी बँक खाते क्रमांक आणि IFSC कोडची माहिती द्या.
5. नोंदणी पूर्ण करा:
- सर्व माहिती भरल्यानंतर “Submit” बटणावर क्लिक करा.
- नोंदणी पूर्ण झाल्यानंतर तुम्हाला १२ अंकी युनिक आयडेंटिफिकेशन नंबर (UAN) मिळेल.
ई-श्रम कार्ड मिळाल्यानंतर काय करावे?
नोंदणी पूर्ण झाल्यानंतर तुम्हाला तुमचे ई-श्रम कार्ड डाऊनलोड करता येईल. हे कार्ड छापून ठेवा आणि आवश्यकतेनुसार वापरा. हे कार्ड तुम्हाला सरकारी योजनांचा लाभ मिळवण्यासाठी महत्त्वाचे ठरेल.
निष्कर्ष
ई-श्रम कार्ड हा असंघटित क्षेत्रातील कामगारांसाठी एक महत्त्वाचा उपक्रम आहे. या कार्डामुळे कामगारांना सामाजिक सुरक्षा, विमा संरक्षण, आणि रोजगाराच्या संधी मिळतात. जे कामगार अद्याप या योजनेचा लाभ घेत नाहीत, त्यांनी लवकरात लवकर अर्ज करावा आणि या सुविधांचा लाभ घ्यावा.
